فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
تأملی در فعالیت های علمی در دانشگاه ها از نگاه پیر بوردیو
نویسنده
استاد گروه آموزش عالی، دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
چه عنوانی می توان به پیر بوردیو داد؟ جامعه‌شناس، نظریه‌پرداز، کنشگر، ساختارگرا، کارکردگرا، محافظه‌کار و ... . چنین طبقه‌بندی‌هایی به جای روشن ساختن ابعاد شخصیت علمی و محتوای یافته‌های پژوهشی او، بیشتر آنها را پنهان می کند. واقعیت این است که بوردیو تلاش کرده است تا عامل به رابطه دیالکتیک نظر و عمل باشد. او با نقد «هژمونی تمامیت خواه عقل علمی» که آن را نمادی از «جاهلیت علمی» می داند، نظرهای روشنگرانه ای را در خصوص فعالیت های علمی دانشگاهیان با رویکردی نقادانه مطرح می کند. از نظر بوردیو لازم است پژوهش در فهم واقعیت‌های اجتماعی زمینه ای باشد، ولی چنین فهمی با موانعی روبه روست. این موانع کدام اند؟ او تسلط پژوهشگر بر رابطه «ذهنی با موضوع» و نیز توجه به «انسان‌شناسی ناخودآگاهی که متخصص آن را در فعالیت علمی خود به کار می‌گیرد» و نیز تعمق در «جهان اجتماعی‌ای که تخصص و متخصص را تولید می‌کند»، مهم می داند و آن را نوعی تأمل‌پذیری اصلاح‌طلبانه می‌داند که مسیر فهم را هموار می‌سازد. از جمله دستاوردهای اساسی پژوهش‌های بوردیو، آشکارسازی«منطق» کارکردهای درونی ساختار نظام های آموزشی به ویژه در کشور فرانسه و نیز چگونگی شکل‌گیری «خشونت نمادین» است. ولی با چه شیوه و چه مفاهیمی او توانست، به تعبیر ابن خلدون، «نقاب از چهره چنین حقیقتی بگشاید»؟ این کار بدون دوری از توهم مدرسی ممکن نبود. امروزه، چنین توهمی ناشی از سیطره پارادایم جزءنگر ساده ساز و کاهنده است که نظام های دانشگاهی ما را تهدید می کند، اگر نگوییم که بر برخی از آنها سایه افکنده است. راه گریز از توهم دانایی و باورهای کاذب در مسیر اکتشافات علمی چیست؟ در این نوشتار تلاش شده است تا از نگاه بوردیو در فرمالیسم غالب در فعالیت های علمی در دانشگاه ها تأمل شود، چون همان طور که بوردیو نوشته است، "تولید علم در معنای صوری آن می‌تواند سرپوشی برای فهم حقیقت» باشد. آنان که از نزدیک شاهد رویش و بیان افکار این دانشمند بودند ( و نگارنده این شانس را داشت که در جلسات درس های او در کلژ دو فرانس در اوایل دهه 80 حضور داشته باشد)، نیک می‌دانند که آنها ریشه در کنشگری و رویکرد تأمل پذیرانه او داشتند. امروزه، دیدگاه‌های بوردیو در جوامع علمی از جمله در ایران مطرح است (ولی بیشتر در "درس های" دانشگاهی و نه در کنشگری پژوهشی)! آیا آنها که راجع به بوردیو صحبت می‌کنند و نظرهای او را «درس» می‌دهند، از زمینه و چگونگی شکل‌گیری این نظرها آگاه اند؟ چنین آگاهی رویکرد مدرسی آنها را عمیقاً متحول خواهد کرد و آنها را در مسیر تأمل‌پذیری و نقادی از خود که بوردیو بر آنها تأکید داشت و گامی اساسی برای فهم می‌دانست، قرار خواهد داد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Reflection on academic activities at universities from the A perspective of Pierre Bourdieu
نویسنده [English]
- Mohammad Yemeni Douzzi Sorkhabi
Professor, Department of Higher Education, Faculty of Education, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
What title one can give to Pierre Bourdieu? Sociologist, theorist, activist, structuralist, functionalist, conservative and Such classifications rather than illuminating the dimensions of the scientific personality and the content of his research findings, hide most of them. The fact is that Bourdieu has tried to act as a dialectical relation of opinion and action. He, by criticizing the "hegemony of the totalitarian scientific rationale", which saw it as a symbol of "scientific ignorance", gives rise to enlightening critique of the scientific actions of academics. In Bourdieu's view, research in understanding social realities needed to be contextual. However, such an understanding faces obstacles. What are these barriers? Bourdieu considers the mastery of the researcher on "mentally relation to the subject" as well as the attention to the "subconscious anthropology that specialist uses in his scientific activity" and the contemplation of "the social universe that produces specialty and specialist" important, and he contemplates it as a kind of reformist reflexivity that paves the way for understanding. One of the major achievements of Bourdieu's research is revelation of the "logic" of the internal functions of educational systems' structure, especially in France, and how the "symbolic violence" form. Nevertheless, in what manner and by what concepts, according to Ibn Khaldun, he could "open up mask from the face of such a truth"? It was not possible without avoiding the hallucination of the scholastic. Today, such an illusion from dominance of analytic, simplistic and reductionistic paradigm threatens university systems, not to mention that some of them are overshadowed. What is the escape route from wisdom illusion and false beliefs in scientific discoveries? This paper attempted to contemplate in prevailing formalism in academic activities at universities from Bourdieu's viewpoint, because, as Bourdieu writes, "the production of science, in its formal meaning, can be a cover for understanding the truth". Those who closely observed the germination and expression of this scientist's thoughts (and the author had the chance to attend his lecture sessions at the Collège de France in the early 1980's), know that they are rooted in his activistic and reflective approach. Nowadays, Bourdieu's thoughts are noteworthy on the scientific community, including in Iran (But mostly in academic "lessons" and not in research activity!). Are those who talk about Bourdieu and his "lessons" aware of the context and the way these opinions are formed? Such awareness will deeply change their scholastic approach and put them on the path of reflexivity and self-critique that Bourdieu emphasized them and made them an essential step in understanding.
کلیدواژه‌ها [English]
- Pierre Bourdieu
- Scientific activity
- Reflexivity
- Symbolic Violence
- University
1. Berthelot, J.M. (1983). Le piège scolaire. Paris : PUF. Coll. Pédagogie D’aujourd’hui.
2. Bourdieu, P. (1967). La comparabilité des systèmes d’enseignement. in R. Castel et J. C. Passeron; Education, développement et démocratie.
3. Bourdieu, P. (1996). Sur la télévision. Paris: Raison d’agir.
Bourdieu, P. (1984). Homo academicus. Paris: Les Éditions de Minuit, coll. « Le sens commun ».
4. Bourdieu, P. (2001). Theory of action. Translated by Morteza Mardiha, Tehran: Raw and Negar Publications (in Persian).
5. Bourdieu, P. (2002). Interventions (1961- 2001). Agone.
6. Bourdieu, P. (2005). The benefit of the sociologist. Translated by Babak Haghighi Rad, East, No. 681 (in Persian).
7. Bourdieu, P. (2007). Science de la science et reflexivite. Translated by Yahya Imami, National Research Institute for Science Policy (in Persian).
8. Bourdieu, P., & Passern, J.C. (1964). les héritiers. Paris: Minuit.
9. Bourdieu, P., & Passeron, J.C (1970). la reproduction. Paris: minuit.
10. Champagne, P. (2008). Pierre Bourdieu. Toulouse, Ed. Milan.
11. Cherkaoui, M. (1979). Les paradoxes de la réussite scolaire. Paris: PUF.
12. Forouzanfar, B. (2007). Pleadings of Professor Badizalazman Foruzanfar, Typing and Introduction, Edges and Contents Dr. Seyyed Mohammad Debir Sajjahi, Khojasteh Publications (in Persian).
13. Ibn- Khaldun, A.R. (1987). Introduction. Translated by Mohammad Parvin Gonabadi, Scientific and Cultural Publishing. Fifth Edition (in Persian).
14. Isambert-Jamati, V. (1974). Sociologie de l’école in traite des sciences pédagogique. S. D., Debesse, M., Mialaret, G. T., 6, 141-185.
15. Hashtroodi, M. (2006). Dr. Mohsen Hashtroodi commemorate. Sana Publication, Tehran: Iran (in Persian).
16. Khoi, L.T. (2010). Education, cultures and communities. Translated by Mohammad Yamani Douzi Sorkhabi, Publications of Samt (in Persian).
17. Khoi, L.T. (2016). Comparative education. Translated by Mohammad Yamani Douzi Sorkhabi, Publications of SAMT. Eighth edition (in Persian).
18. Lemoir, Y. (2007). L, habitus dans l, ouvres de Pierre Bourdieu, un concept central dans sa thorie de la pratique aprendre en compte pour analyser les pratiques d’enseignement.Universite de Sherbrook. Crie/Crcie.N.1.Juin 2007.
19. Mintzberg, H. (1994). Grandeur et décadence de la planification stratégique. Paris : dunot (Tr. Par Pierre Romeler).
20. Morin, E. (2007). Complex thought and learning method in the planetary age. Translated by Mohammad Yemeni Douzi Sorkhabi, Research Institute for Social and Cultural Studies (in Persian).
21. Morin, E. (2004). Seven essential knowledge for future education. Translated by Mohammad Yemeni Douzi Sorkhabi, Shahid Beheshti University Publication (in Persian).
22. Morin, E. (2014). Enseigner à vivre. Manifeste pour changer l’éducation. Arles. Actes Sud.
23. Schuber, K., & Founten, A. (2006). The sentences of Pierre Bourdieu. Translated by Morteza Kotbi, Ney Publications (in Persian).
24. Shabestari, Sh.M. (2007). Golshan Raz. Introduction and corrections and description by Dr. Samad Movahed, Tahvori, Second Edition (in Persian).
25. Tousi, K.N. (1981). Ethics of Nasseri. To Correct Mojtaba Minavi-Alireza Heidari, Kharazmi Publications. Second Edition (in Persian).
26. Yamani, M. (2019). Higher education development planning: Reductionist approach, complexe situation. Samt Publication, Tehran, Iran (in Persian).
)