نویسنده

• ابوالقاسم نادری

استادیار دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران

چکیده

ارزیابی آموزشی به دنبال شناخت و درک عملکرد آموزشی و هدایت فعالیتها برای ارتقای بهره‌وری و بهبود کیفیت است؛ با توجه به ساختار پیچیده فعالیتهای آموزشی و تنوع انتظارات ذینفعان آموزش عالی، «روش‌شناسی» ارزیابی آموزشی موضوع تحقیقات متعدد و زمینه‌ساز چالشهای فکری گسترده ای بوده است. در این مقاله با تحلیل و ارزشیابی قابلیتها و چالشهای دو رویکرد ارزیابی؛ یعنی رویکرد مرسوم و رویکرد تطبیقی- کارآمدی ادعا شده است که با توجه به پیچیدگیهای مبتلا به فعالیتهای آموزش عالی و احاطه مسئله‌های «کمیابی منابع» و «رقابت» بر فضای فعالیت واحدهای آموزش عالی، رویکرد مرسوم ارزیابی قابل قبولی از عملکرد واحدها برای سیاستگذاری و ارتقای کیفیت فراهم نمی‌کند. در این خصوص، داده‌های آماری 10 گروه آموزشی همسان تحلیل شده است و یافته‌های به دست آمده نشان می‌دهند که با ملحوظ کردن وجوه تطبیقی و کارآمدی ارزیابی آموزشی، با داده‌های مفروض، اولاً نتایج تحلیل‌ تغییر می‌کند و ثانیاً عوامل آموزشی مؤثر قابل ‌شناسایی و اقتصادی‌ترین طرق بهبود کیفیت تعیین‌شدنی هستند. برای جامعه آماری مورد مطالعه دسترسی بیشتر به کتب و منابع درسی، سرمایه‌گذاری روی آموزش حین‌خدمت دانشگران و کاهش اندازه کلاس (تعداد دانشجویان) از نظر هزینه- اثربخشی، مؤثرترین عوامل برای ارتقای کیفیت آموزش به شمار می روند؛ یعنی اختصاص یک واحد پولی برای هر یک از عوامل مذکور کیفیت آموزش را به ترتیب تا 215/0، 1/0 و 01/0 بهبود می‌بخشد. چنین یافته‌هایی، که در سیاستگذاری برای ارتقای کیفیت آموزش عالی اهمیت حیاتی دارند، در رویکرد مرسوم به دست نمی آیند، بلکه تنها با اجرای تحلیل‌ و ارزیابی تطبیقی-کارآمدی دست‌یافتنی هستند.
«... ارزشیابی آموزشی آیینه‌ای فراهم می‌آورد تا تصمیم‌گیران و دست‌اندرکاران فعالیتهای آموزشی تصویری از چگونگی فعالیتها به دست آورند و با استفاده از این تصویر از نظامهای آموزشی مراقبت بیشتری به عمل آورند تا در راستای پاسخگویی به نیازهای فرد و جامعه کیفیت نظامهای آموزشی ارتقا یابد» (Bazargan, 2002: 1).

کلیدواژه‌ها

• ذینفعان آموزش‌عالی
• رویکردهای ارزیابی آموزشی
• کیفیت آموزشی
• کمیابی و رقابت و هزینه-اثربخشی

عنوان مقاله [English]

Comparative-Efficient Evaluation of University Education:An Appropriate Approach for the Methodological Challenges of Quality Improvement

نویسنده [English]

• Abolghasem Naderi

Assistant Professor, Department of Psychology and Education Tehran University

چکیده [English]

Educational evaluation aims at understanding and examining educational performance to govern the educational activities for the improvement of productivity and quality. Due to the complex structure of educational activities accompanied with the diversity of higher education beneficiaries’ expectations, however, the methodology of educational evaluation has been the main concern of educational researchers and stimulated intellectual controversies and challenges. This article critically evaluates the capabilities of the conventional and comparative-efficient educational evaluation approaches and claims that in a complex context like education which is also dominated by a resource scarcity and growing competition environment, it is the comparative-efficient approach that can provide the appropriate evaluation of educational groups. In that regard we analyze data on the characteristics of 10 educational groups After incorporating the comparativeness and efficiency aspects of educational evaluation, we achieve completely different but promising results and findings. In addition, we are able to determine the factors dominating educational performance and to prescribe the most economical ways and policies to improve education quality. For the educational groups, we found that books and instructional materials, teaching on-the-job training and class size reduction are respectively the most important and cost-effective factors for the improvement of education quality. That is, spending one money-unit on such factors increases education quality by 0.215, 0.1 and 0.01 points, respectively. Such findings that are very crucial in policy making for the improvement of higher education quality, are merely achievable through conducting the comparative-efficient evaluation of educational performance.

کلیدواژه‌ها [English]

• Higher Education Beneficiaries
• Educational Evaluation Approaches
• Education Quality
• Resource Scarcity
• competition
• and Cost-effectiveness