نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حامد کمالی
• محمد یمنی دوزی سرخابی
• مرتضی رضایی زاده

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

مدرس به عنوان مدیر کلاس درس مسئول تحقق کلیه اهداف کلاسی همچون پرورش تفکر انتقادی دانشجویان از طریق اعمال کارکردها یا مولفه های مدیریت کلاسی است. لذا هدف از پژوهش حاضر، تحلیل کمی و کیفی (آمیخته تشریحی) مؤلفه‌های مدیریت کلاس درس مبتنی بر تفکر انتقادی در آموزش عالی بوده است. بدین‌منظور، بخش کمی با هدف ارزیابی میزان اعمال شرایط پرورش تفکر انتقادی در مؤلفه‌های مدیریت کلاسی اساتید دانشگاهی صورت پذیرفت و بخش کیفی نیز با هدف تشریح و توسعه مولفه های مدیریت کلاسی مبتنی بر تفکر انتقادی انجام شد. رویکرد مدنظر در بخش کمی، توصیفی – پیمایشی و در بخش کیفی، اکتشافی بود. در بخش کمی، دانشجویان کارشناسی دانشکده های علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی تهران بعنوان جامعه آماری انتخاب و پس از تعیین حجم نمونه از طریق فرمول کوکران (330 نفر)، نمونه گیری به صورت طبقه ایی انجام گرفت. داده ها نیز از طریق پرسشنامه محقق ساخته 34 سوالی جمع آوری و در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته شد. در بخش بعدی (کیفی)، نمونه گیری به صورت هدفمند مورد استثنایی از میان اعضاء هیئت علمی دانشکده های علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی صورت گرفت و نسبت به جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند تا رسیدن به اشباع تئوریکی داده ها (تعداد 9 نفر) اقدام و داده های حاصل بر مبنای مدل استراوس در دو سطح کدگذاری باز و محوری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های بخش کمی نشان داد که شرایط پرورش تفکر انتقادی توسط استادان در مولفه های برنامه ریزی و سازماندهی کم تر از حد متوسط و در مولفه های رهبری و انضباط بالاتر از حد متوسط و نهایتا در مولفه ارزشیابی در حد متوسط، اعمال شده است. همچنین دیدگاه دانشجویان در خصوص میزان اعمال شرایط پرورش تفکر انتقادی در مولفه های؛ برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی، رهبری، و انضباط کلاسی، برحسب دانشکده تحصیلی متفاوت بود. یافته های بخش کیفی نیز حاکی از شناسایی 120 مفهوم اولیه در مرحله کدگذاری باز و 11 مقوله در مرحله کدگذاری محوری بود که در مجموع و در ارتباط با یکدیگر، ماهیت مولفه های مدیریت کلاسی مبتنی بر تفکر انتقادی را تشکیل داده اند.

کلیدواژه‌ها

• آموزش عالی
• تفکر انتقادی
• مدیریت کلاسی
• علوم انسانی
• مولفه های مدیریت

عنوان مقاله [English]

تحلیل مولفه های مدیریت کلاس درس مبتنی بر تفکر انتقادی در آموزش عالی

چکیده [English]

مدرس به عنوان مدیر کلاس درس مسئول تحقق کلیه اهداف کلاسی همچون پرورش تفکر انتقادی دانشØ‌ویان از طریق اعمال کارکردها یا مولفه های مدیریت کلاسی است. لذا هدف از پژوهش حاضر، تحلیل کمی و کیفی (آمیخته تشریحی) مؤلفه‌های مدیریت کلاس درس مبتنی بر تفکر انتقادی در آموزش عالی بوده است. بدین‌منظور، بخش کمی با هدف ارزیابی میزان اعمال شرایط پرورش تفکر انتقادی در مؤلفه‌های مدیریت کلاسی اساتید دانشگاهی صورت پذیرفت و بخش کیفی نیز با هدف تشریح و توسعه مولفه های مدیریت کلاسی مبتنی بر تفکر انتقادی انØ‌ام شد. رویکرد مدنظر در بخش کمی، توصیفی – پیمایشی و در بخش کیفی، اکتشافی بود. در بخش کمی، دانشØ‌ویان کارشناسی دانشکده های علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی تهران بعنوان Ø‌امعه آماری انتخاب و پس از تعیین Ø­Ø‌م نمونه از طریق فرمول کوکران (330 نفر)، نمونه گیری به صورت طبقه ایی انØ‌ام گرفت. داده ها نیز از طریق پرسشنامه محقق ساخته 34 سوالی Ø‌مع آوری و در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی مورد تØ‌زیه و تحلیل قرار گرفته شد. در بخش بعدی (کیفی)، نمونه گیری به صورت هدفمند مورد استثنایی از میان اساتید دانشکده های علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی صورت گرفت و نسبت به Ø‌مع آوری داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند تا رسیدن به اشباع تئوریکی داده ها (تعداد 9 نفر) اقدام و داده های حاصل بر مبنای مدل استراوس در دو سطح کدگذاری باز و محوری مورد تØ‌زیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های بخش کمی نشان داد که شرایط پرورش تفکر انتقادی توسط استادان در مولفه های برنامه ریزی و سازماندهی کم تر از حد متوسط و در مولفه های رهبری و انضباط بالاتر از حد متوسط و نهایتا در مولفه ارزشیابی در حد متوسط، اعمال شده است. همچنین دیدگاه دانشØ‌ویان در خصوص میزان اعمال شرایط پرورش تفکر انتقادی در مولفه های؛ برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی، رهبری، و انضباط کلاسی، برحسب دانشکده تحصیلی متفاوت بود. یافته های بخش کیفی نیز حاکی از شناسایی 120 مفهوم اولیه در مرحله کدگذاری باز و 11 مقوله در مرحله کدگذاری محوری بود که در مØ‌موع و در ارتباط با یکدیگر، ماهیت مولفه های مدیریت کلاسی مبتنی بر تفکر انتقادی را تشکیل داده اند.

کلیدواژه‌ها [English]

• آموزش عالی
• تفکر انتقادی
• مدیریت کلاسی
• علوم انسانی
• مولفه های مدیریت